• Pratika Sobu no Monta CPU

    Estudante Husi departamentu Informatika hala'o pratika ba Komputador

  • Formador Jornalismu foto hamutuk ho Presenter RTTL e.P

    Formador Jornalismu foto hamutuk ho Presenter RTTL e.P Dacky Belo

  • Estudante Jornalismu Halao Pratika

    Estudante Jornalismu hala'o pratika kona ba Shoot Imajen

Wednesday, 14 October 2020

Komisariu KAK: Media Iha Papél Importante Ajuda KAK Halo Investigasaun

 (Grace Media), Díli-Komisariu Komisaun Anti Korupsaun, Sergio Hornai konsidera média iha papél ida importante tebes atu ajuda KAK hodi halo investigasaun ba kazu korupsaun iha Timor-Leste liu husi notísia.

Nune’e, nia haktuir, kazu korupsaun oras ne’e, Komisaun Anti Korupsaun (KAK) rejistu krime korupsaun iha parte rua hanesan kazu krime pasiva no ativa. Komisaun anti korupsaun halo sempre halo artikulasaun servisu hamutuk ho ministeriu públiku nu’udar titular asaun penal.

“Media konvensionál ka online ne’e papél ida importante tebes, tanba iha lei ida ne’e mós fo exersisiu ita hotu nian. Artigu propriu atu dia sai importante ida ba iha investigativu oinsá atu haklaken no habelar,” dehan Komisario ba jornalista sira iha salaun CVTL, Bairo Formosa, Dili, Kuarta (14/10/2020).

Nia haktuir, kazu krime korupsaun ne’ebé resjista normalmente ita halo hela servisu terminasaun no halo restrisaun depende delegasaun. Ita iha krime korupsaun poder partisipasaun ekonomiku adminisaun da noza, krime korupsaun pasiva no ativa sira ne’e iha resjista.

“Normalmente ita halo hela servisu terminasaun tanba ita halo restrisaun depende delegasaun ne’ebé mak mai husi komisaun anti korupsaun ho agregasaun sira ne’ebé mak iha notisia dikrime ne’e ita halo promove,” informa Sergio.

Nia informa, ita halibur rekolla partisipa ba autor ne’e ba ministeriu públiku hanesan titulares penal atu bele hare’e ba punderasaun ba iha situasaun sira ikus mai sei delega ita halo asaun invetigasaun kriminal.

Iha fatin hanesan, Diretór FONGTIL, Daniel Santos do Carmo informa, kazu krime korupsaun ne’e iha ministeriu  Públiku no iha prosesu invetigasaun. Kazu balun investiga tiha maibé to’o iha Ministeriu Públiku sei loke fila fali invetigasaun.

Reportajen : Marcelino Fernandes

FONGTIL - IRI Realiza Diskusaun Públiku Kona-Ba Asuntu Prevensaun Korupsaun

 (Grace Media), Díli- Forum Organizasaun Naun Governamental Timor Leste (FONGTIL), Institut Republikan Internasionl (IRI) hamutuk ho KAK, Membru Parlamentu Nasionál no média realiza diskusaun meza redonda.

Tuir Diretór Forum Organizasaun Naun Governamental Timor Leste (FONGTIL), Daniel Santos do Carmo katak, objetivu husi diskusaun atu sensibliza sosiedade sivil atu hatene substansia husi lei ne’e rasik wainhira iha indisius tuir lei anti korupsaun.

 “Presidente promulga lei anti korupasaun, lei numeru 7/2020 hatete katak iha pasu ida, iha komitmentu entermus polítika ba prevensaun kombate korupsaun, ita mós apresia lei ne’e, la’os hatete de’it anti korupsaun maibe medida prevensaun no kombate oinsá halakon ,” dehan Daniel ba Jornalista iha salaun Kruz Vermella Timor-Leste, Formoza, Dili, kuarta(14/10).

Lei anti korupsaun ne’ebé mak promulga ona husi Presidente Repúblika nia dehan, nu’udar timor-oan hadomi rai no hadomi povu, ita ida-idak mak tenke kontrola aktu korupsaun atu nune’e, ema hotu konsensia la halo korupsaun.

Iha fatin hanesan, Komisario Komisaun Anti Korupsaun, Sergio Hornai dehan, ita presisa konsolida ita nia instituisaun sira, liu-liu instituisaun públika estadu nian liu husi sensibilizasaun fahe informasaun, halo reuniaun, worshop sira atu identifika ita nia vunerabilidade probelma lolos korupsaun iha Timor-Leste husi aspetu sosiál ekonomia politika kultura.

“Ita halo hela exersisiu balun, liu-liu asuntu atu hare’e iha kurtu prazu ba iha rejime deklarasaun bens intereses ne’ebé mak atu halo. Deklarante sira mai husi autoridade kompetente sira ne’ebé mak ezerse hela sira nia funsaun tantu kargu politiku no mós kargu exersisiu funsionálizmu públiku ho familia sira”, nia esplika.

Komisaun anti korupsaun halo servisu sira ne’e ho autoridade sira kompetente liu-liu iha setór justisa nian no mós autoridade orgaun polisiál sira ne’ebé mak relasionamentu iha kestaun administrativu no mós investigasaun kriminalidade nian.

Tanba ne’e, ezistensia lei ne’e haforsa liu-tan servisu intituisaun estadu nian hanesan CAC tanba iha lei ne’e iha artigu 28 autoridade kompetente ba implementasaun ne’e mak ida Tribunál Suprema Justisa, Tribunal Rekursu, KAK no mós instituisaun relevantes sira.

Reportaje : Marcelino Fernandes

Sunday, 13 September 2020

Hakarak Dezenvolve Setór Turismu Persiza Investe Maka’as.

(Grace Media),Dili-Hakarak atu dezenvolve setór turismu iha Timor-Leste mak governu tenki seriu investe maka’as osan tanba durante ne’e governu aloka orsamentu ba setór turismu ki’ik no susar atu dezenvolve.

 

Diretór Jerál (DJ), Ministeriu Turismu Komersiu no Industria (MTCI), Jose Quintas katak, ko’alia kona-ba dezenvolve situs turistikus iha timor laran tomak ko’alia kona-ba dezenvolvimentu setór turismu iha Timor-Leste.

Entaun presiza dezenvolve dalan, Eletricidade, bee moos tanba turismu ne’e setór ida ne’ebe maka boot, tanba ne’e persija planu no dezenvolvimentu integradu tanba fatin turismu hanesan illa Jaco, Ramelau, foho Matebian no seluktan.

“Realidade ita hare katak situs turistiku iha Timor-Leste barak mak sei abandonadu no seidauk book, tanba orsamentu ba Investimentu sei minimu liu”, dehan Diretór ba jornalista sira foin lalais ne’e.

Nia hatutan, kada tinan ita akompaña ba orsamentu Jeral Estadu (OJE), fuktuasaun orsamentu la’os kontinua sa’e, maibé kadaves tun no kadaves sa’e, no la Konsistente, nee impaktu ba dezenvolvimentu situs turisku sira iha Timor laran tomak.

Ko’alia kona-ba dezenvolvimentu setór turismu, ita presiza klasifika no kategoriza situs balun bot, mediu, Ki’ik ita labele dezenvolve setór turistiku hirak ne’e dala ida deit, tanba ita iha limitasaun orsamentu no  rekursu umanu.

Reportajen : Marcelino Fernandes

Governu Prepara Orsamentu Millaun $3.2 Ba Populasaun Sira Iha Segunda Faze

 (Grace Media) Díli-Oitavu Governu konstitusional liu hosi Ministerriu Solidaridade Sosiál no Inkluzaun hamutuk ho Ministeriu Finansas (MF) prepara ona orsamentu hamutuk millaun $3.2 ba populasaun sira ne'ebe seidauk simu iha primeira faze no sira sei simu fali iha segunda faze hamutuk 16 mil durante ne'e halo reklamasaun.

 

Tuir Vice-Ministra Solidaridade Sosial no Inkluzaun(VMSSI), Signi Verdiál hatete, verifikasuan ba dadus reklamasaun ne’e ekipa Miniteriu Solidaridade no Ministeriu Estatát  hamutuk ho xefe suku sira prepara ona dadus no hein atu selu.

“Ita tenta atu fulan ikus ida ne'e ita atu finaliza hotu, no montante orsamentu por volta millaun $3.2, tanba reklamasaun 16 mill maibé agora iha faze verifikasaun mak bele determina lolos”, Signi ba Jornalista iha edifisiu MF Aitarak Laran, Dili, foin lalais ne’e.

Dadus verifikasaun ba reklamasaun sira ne'e  agora to’o ona 10 mill no prontu ona no seluk sei kontinua halo verifikasaun, maibé sei koordena ho liña ministeriu no xefe suku sira, no xefe aldeia sira atu hare'e dadus ne'e lolos, maka foin ita halo pagamentu ba segundu faze.

Signi Verdiál husu ba Komunidade sira nia pasensia hodi bele fó tempu ba ekipa ekniku sira tau bele halo verifikasaun ba dadus ne’ebé maka iha direitu duni atu simu subsidiu ne’ebé mak governu promete ona.

Reportajen : Marcelino Fernandes

 

Ekipa Vijilansia MS Labiban Kontrola Sidadaun Tama Husi Dalan Ilegál

 (Grace Media), Díli-Ekipa vijilansia husi Ministeiru saúde(MS) labiban atu halo kontrolu ba sidadaun sira ne’ebé halo atividade tama iha Timor liu husi dalan ilegal ho kuantidade boot liu.

Tuir Ministra Saúde (MS) Odete Maria Freitas Belo, hatete ekipa Vijilansia hamutuk ho UPF iha Fronteira labele halo kontrolu ba sidadaun sira ne’ebé mak tama husi dalan illegal, maibé kontrola de’it ba sidaduan sira ne’ebé maka tama husi fronteira.

“Ita lakon kontrola ba ita nia maluk sira nomós ba ema ne’ebé estranjeiru sira liu-liu ema Indonesia, ida ne’e mak hanensa sai hanesan tritesa boot ba ita, tanba ita kontrola mós la hetan”, dehan Odete ba jornalista sira iha edifisiu Finansas Aitarak Laran, Dili, foin lalais ne’e.

Agora ita presisa toma atensaun, MS hre’e liu ba iha ita nia pasajeiru sira ne’ebé mak tama liu hosi dalan legál, ita kontrola no fó kondisaun ba ita nia passajeiru sira ne’ebé mak hakarak tama fila fali mai.

Sidadaun sira ne’ebé maka tama iha dalan illegal ekipa  seguransa no ekipa vijilansia sira la kaer iha Fronteira maibé segurnasa sira kaer fali iha munusipiu seluk, ne’e fó impkatu no risku boot ba populasaun sira.

 “Tama mai ami lakaer de’it iha Fronteira maibé ami kaer iha munisipiu balun hanesan iha Vikeke, ita kaer iha Díli laran, ida ne’e sira ba hela tiha ho familia, depois balun ba eskola, prontu ita esperensa katak sira la lori virus ne’e iha sira nia isin, karik iha ne’e fó impaktu ba ita nia komunidade sira”, katak nia.

Ministra hatutan, dalan mak ita halo planu kontijensia oinsá atu halo jestaun ba Kasu Covid-19 nian ne’e ita iha, agora to’o fase ida ne’e ita la ko’ali buat ne’ebé mak pior liu, maibe ita antisipa ba kazu ne’e iha ne’ebé maka presisa fatin izolamentu.

Alende ida ne’e mós Ministra informa, sidadaun sira ne’ebé maka mai husi nasaun afetadu hakarak hili autokuarantina ne’e signifika katak tenke iha konsensia regras ne’ebé maka Organizasaun Mundiál Saúde (OMS) fó sai, tanba ida ne’e mak sira la iha konsensia ne’e perigozu ba ita nia populasaun tomak.

Reportajen : Marcelino Fernandes

 

Friday, 4 September 2020

Diretor FONGTIL Apela Ba Ukun-Na’in Sira Konsentra Ba Dezenvolvimentu

(Grace Media), Dili- Diretór Forum Organizasaun Naun Governmental Tim or-Leste (FONGTIL), Daniel Santos do Carmo husu ba ukun-na’in sira hodi konsentra ba dezenvolvimentu no tau aas interese povu duke interese privadu no polítiku.

Tuir nia katak, FONGTIL hanesan sosiedade sivil nu’udar parseiru dezenvolvimentu governu no estadu nain haree ba situasaun polítika iha rai laran sai ameasa boot ba ekonomia rai laran no afeita ba dezenvolvimentu nasionál.

Uza eventu ida ne'e atu hato'o apelu ka mensajen ba públiku katak tempu to’o ona hapara violensia politika uza ulun malirin hodi resolve problema hotu tuir lei no konsentra ba dezenvolvimentu nasional tau Interese povu aas liu interese politika privadu no partidaria”, dehan Diretór liuhusi konferensia imprensa ne’ebé hala’o iha nia knar fatin, Caicoli-Dili, foin lalais ne’e.

Nia haktuir, situasaun polítika ne’ebé la’o ema barak komesa lansa informasaun ne’ebé domina ho provokativus ne'ebe bele lori inistabilidade nasionál no mós halo sidadaun barak paniku. Tanba ne’e husu membru ONG nia kontribuisaun bele ajuda fahe informasaun edukativu ba povu.

Hanesan Sosiedade sivil, nia dehan, ita lakoi atu hamanas situasaun ne'e ,halo ita nia povu paniku tan, nune’e nu’udar sosiedade sivil iha responsabilidade moral atu kulia buat los ba ita ninia povu katak ita nia situasaun hakmatek ita nia atividade ekonomiku, estado, governu, media sira nian atividade agrikultura la’o di’ak ita hein prosesu preparasaun ba orsamentu ba 2020 no 2021.

“Itan hakarak sai mensajen sira ne'ebé ho karakter edukativu katak situasaun di’ak hela, buat hotu kontroladu, ita enkoraja instituisaun ida-idak hala’o nia papél hanesan Polisia, Ministeriu Publiku no forsa armada la’o ho di’ak”, nia apela.

Reportajen : Cesar Pires

 

Thursday, 3 September 2020

Vise Retór : ISC Koremora 30 Agusto Liu Hosi Debate Públiku

(GRACE MEDIA), DILI-Fundasaun Institutu Superior Cristal (ISC) no Ensinu Superior  Cristal hamutuk ho Senadu Fakuldade realiza atividade debate públiku objetivu oinsá atu kapasita estudante sira nia abilidade no mentalidade hodi sai joven ne’ebé kritiku, analitiku no mós sai joven kreativu no inovativu.

 

Tuir Vice Reitor I ISC, Jacinto de Oliveira Junior hatete, atividade debate públiku ne’e realiza atu komemora loron konsulta popular 30 Agusto. No liu hosi atividade ne’e mós atu promove talentu no abilidade estudante sira nian iha area diskursu públiku.

Tema jerál ba diskursu públiku ligadu ho kazu soe bebe tanba kazu soe bebe oras ne’e sai viral iha mídia sosiál no mós sai debate públiku nian. Foti asuntu ida ne’e hodi halo debate atu fó hanoin ba malu, atu fó enkoraja ba estudante sira no juventude sira, nune’e bele tau importansia no valor moris joven sira nian.

“Ami prepara ona premiu, ami la fó premiu ho valor osan, maibé oinsá atu fó motivasaun ba sira atu sira bele hatene di’ak liu tan. Ami mós iha planu ona katak atividade ida ne’e sei realiza tinan-tinan, nu’udar ajenda annul nian ba iha kalendariu,” dehan Vise Retór I ISC ba jornalista sira iha salaun ISC foin lalais.

Iha fatin hanesan , Estudante ISC, Brigida Verdial Gusmão Ximenes, sente kontente no apresia ba programa diskursu públiku ne’e tanba sai hanesan motivasaun di’ak ba sira hodi aprende liu tan iha futuru.

“Hau hanesan juventude ida, dala barak ita haree, joven sira mak sai hanesan autor ba konflitu tanba ne’e ha’u hakarak foti kona-ba asuntu juventude sai hanesan materia diskursu nian oinsá sai juventude ida ne’ebé kriativu no inovativu”, dehan nia.

Atividade ne’ebé ISC realiza hodi komemora loron 30 Agusto mak hanesan, poezia, debate no diskursu públiku no totál partisipante husi programa  hamutuk ema na’in 20. Asuntu sira debate nian mak, kazu soe bebe, joventude iha konflitu no seluk tan.

Reportajen : Marcelino Fernandes

Tuesday, 25 August 2020

KOICA-MEJD Asina Akordu Kooperasaun Iha Area Desportu

(Grace Media), Dili - Sekretariu Estadu Juventude no Desportu (MEJD) asina akordu kooperasaun ho Ajensia Internasional KOICA iha Timor-Leste, objetivu atu hametin kooperasaun hodi dezenvolve area desportu labarik iha Timor-Leste.

Kooperasaun area desportu ba labarik ne'e, KOICA apoiu osan ho montante U$ 6.500 ba projetu sira hanesan hari’i sentru desportu juventude, remodela kampu desportu komunitaria tolu iha Dili laran nomós fó apoiu ekipamentus desportu

Sekretariu Estadu Juventude no Desportu, Abrão Saldanha, lori povu no juventude Timor-Leste nia naran hato’o agradesementu ba governu Korea liuhusi ajensia KOICA ne’ebé hatudu ninia jenerozu atu dezenvolve desportu iha Timor-Leste.

“Hau asume kargu ida ne’e ho vizaun ida mak foinsa’e milenial forsa kreativa ba dezenvolvimentu juventude no desportu iha sosiedade ho prestasaun, atu hametin desportu iha ita nia sosiedade, kontribui ba hasa’e liu tan Timor-Leste nia prestasaun desportivu iha nivel rejional no internasional”, dehan Abrão iha serimonia asinatura akordu kooperasaun, kampu demokrasia, Dili, foin lalais ne’e.

Nia haktuir, Ajensia KOICA nia apoiu ba MEJD hanesan kontribuisaun ida ba  vizaun politika governu nian liliu MEJD  atu lori desportu ba komunidade sira husi nasionál to’o iha baze no hametin area desportu.

Diretór Ajensia Internasionál KOICA iha Timor-Leste, Kim Sikhyon esplika, Timor-Leste nasaun mais joven ida iha mundu, ne’ebé foin hahu nia dezenvolvimentu presiza tebes dezenvolve area desportu tanba ne’e joven tenke aproveita didiak aprende nu’udar forsa pozitivu no orientadu ba Timor-Leste nia futuru ida di’ak liu.

“Hau fó kna’ar katak desportu hola papel importante no inkluzivu ba hadia di’ak liu tan joven sira nia atitude bázika nu’udar membru di’ak sosiedade nian atu ajuda povu Timor-Leste, dezenvolve iha maneira ida kooperativu liu, hau haksolok, lori povu Korea nia naran, bele hatur pillar ki’ik ida ne'e hodi promove desportu”, nia agradese.

Reportajen  : Cesar Pires

Thursday, 20 August 2020

Governu TL Lori Fila Ona Traballadór No Estudante Husi Koreia-Australia

(Grace Media), Díli - Diretór jerál Ministeriu Negosiu Estrajeiru Kooperasaun, Juvencio de Jesus Martins iha konferensia imprensa katak, governu serbisu hamutuk governu korea du Sul no Australia konsege finaliza prosesu no lori fila traballadór sira mai TL.

“Ita iha traballadores ne’ebé maka governu haruka iha akordu bilateral entre Timor-Leste ho Koreia, sira servisu kleur iha koreia, durante sira iha koreia barak maka atravesa difikuldade vistu mate no problema oin-oin iha ne’ebá, entaun 160 ital pesoas husu primeru mai iha SEFOPE atu bele trata sira nia retornu,”hatete Juvencio ba jornalista iha MNEK, Segunda (03/08).

Nia afirma, husi MNEK no SEFOPE halo kontaktu hetan duni aviuan Citilink ne’ebé maka disponivilidade atu bele servisu ida ne’e, repatriamentu ita nia Traballador sira husi Koreia mai fali Timor, alende sira iha Koreia iha mós ita nia Timor oan balun hein iha Bali hamutuk atu nune’e sira mai hotu hamutuk estudante balun iha US kofirma na’in-5 atu mai, inklui Malasia, no Tailanda.

Traballadór sira fila fali mai Timor tantu husi Coreia, Australia inklui mate isin. Estudante no traballadór sira Korea no Australia ne’ebé maka durante ne’e servisu iha ne’ebá kuaze hamutuk 100 ital. 

Iha fatin hanesan Diretór Jerál SEFOPE, Paulo da Silva dehan, traballadór sira ne’ebé maka serbisu iha Austalia no Koreia do sul, governu lori fila trabaladores sira ne’e mai Timor iha loron 10 Jullu tanba iha surtu Covid-19.

Alende ida ne’e sira mós iha estudande na’in-10  maka tuir programa estajiu nasionál iha Bali tuir lolos sira nia prossesu apredisajen ramata iha fulan Maiu maibé situsaun Covid-19 entaun sira labele tama mai, sira infrenta hela problema boot, entaun planu halo pakote ida de’it no totál orsamentu aluga aviaun lori traballadores sira ne’e hamutuk $149 mill.

Entertantu, traballadór no estudante sira ne’ebé viajen husi rai liu mai Timor-Leste obrigatoriamente tama iha kuarentena obrigatoriu durante loron 14 nia laran, atu kumpre  regras Organizasaun Mundiál Saúde (OMS) nian.

Reportajen : Marcelino Fernandes

Extensaun EE Ba Dahat ‘Nesariu’

(Grace Media), Díli- Deputadu Bankada FRETILIN, José Agostinho “Xomoço” informa, Timor-Leste presisa tan Estadu Emerjensia, tanbá iha pais viziñu sira kada loron númeru aumenta ba afetadu surtu Covid-19, tan ne’e governu presisa extende Estadu Emerjensia (EE) da haat. 

“Kona-bá Estadu Emerjensia ha’u hanoin Timor-Leste seí presisa, tanbá ita nia nasaun viziñu sira kontnua aumenta ba kovid-19, tanbá ne’e dalan tama mai tantu internasionál no nasionál atu sai ita nia dalan maka Australia Singapura ho Bali, agora nasaun tolu seí iha pedidu sira seí iha Estadu Emerjensia,  seí estadu restruisaun, Timor-Leste labele husik atu Covid-19 atu tama fali, tanbá ida ne’e maka ita hateten ba Governu atu extende tan Estadu Emerjensia dala ida tan,”hatete Xomoço ba Jornalista sira iha PN,Segunda-Feira, (03/08).

Presidente Komisaun B husu atu estende tan Estadu Emerjensia, atu salva ema nia halibur malu no inklui eskola no aktividade sira seluk ne’ebé maka komunidade sira hala’o.

“Ita lahetene atu extende Covid-19 ne’e ba da haat, iha distansia sosiál ne’ebé maka Organizasuan Mundiál Saúde (OSM) fó saí atu evita,” dehan nia

 Membru Parlamentu ne’e argumenta, ba EE dala lima konforme Covid-19 ramata, ita deklara liu husi Estadu Emerjensia atu suspende ita nia fronteira Mota-Ain no Mota-Masin Oe-Kussi, ita nia Portu Aeroportu sira.

Deputadu ne’e esplika, tanbá antes ne’e governu fó Estadu Emerjensia durante fulan tolu no konsege rejistu kasu na’in-24 maibé rekopera hotu, maibé dadaun ne’e nasaun Vijinu sira numeru kazu sa’e makaas.

“Ita presisa levanta Estadu  Emerjensia ultimu iha Juñu to’o ohin loron ita la iha dalan ida atu suspende direitu, tan ida ne’e, maka dala sira ne’ebé maka Govenru bele buka meius liu husi Estadu Emerjensia la iha dalan seluk”, tenik nia.

Iha fatin hanesan Presidente Komisaun G, Antonio Verdial, akresenta bele suspende estadu emerjensia lahanesan ho fulan sira uluk ne’e tanba lasuspende sidadaun nia atividade no la iha dalan atu suspende tan.

“Governu tenke hola responsablidade hodi atura situsaun sira ne’e atu nune’e mantein pozisaun hodi halao nafatin kna’ar tuir mantein atu nune’e ema husi ne’ebá labele sai ba sekarik tama mai mós oinsa atu kumpri regras ne’ebé mai husi organizasaun saúde Mundiál,”tenik nia.

Deputadu sira mós husu ba Governu atu tau matan ba PNTL, FFDTL, UPF, ne’ebé maka seguransa iha liña fronteira atu fó apoiu ba seguransa hirak inklui autoridade lokal sira atu mantein seguransa atu nune’e, sidadaun sira labele tama illegál.

Reportajen : Marcelino Fernandes

Hanoin Hikas Istória FALINTIL, Xefe Suku Bucoli: FALINTIL Liman Króat Povu Nian

(Grace Media), Bucoli – Autoridade Postu Administrativu no Autoridade Lokál Suku Bucoli, Postu Administrativu Vemase, Munisipiu Baucau hamutuk veteranus ho komunidade sira komemora Aniversáriu ezisténsia FALINTIL- Forsa Defeza  Timor-Leste (FALINTIL-FDTL), iha loron 20 Agosto 2020 ba dala haat nulu resin lima. Komemorasaun ne’e, hahu ho serimonia isar bandeira nasional. 

Xefe Suku Bucoli, Terejinha dos Reis hateten, loron 20 fulan Agosto hanesan loron FALINTIL nian, ne’ebé, ohin selebra aniversáriu ba dala 45, hanesan loron ne’ebé importante FALINTIL hanesan liman kro’at povu nian hodi hanoin hikas ba heroi sira mate ba rai ne’e.

"Ohin loron 20 agosto Ita hotu hatene hanesan loron ne’ebé importante ba ita nia FALINTIL, liman kro’at povu nian, ita  tenki rekorda bebeik ba Ita nia heroi sira ne’ebé mate ba rai Ida ne'e", dehan Xefe Suku liuhusi serimonia selebrasaun aniversariu FALINTIL nian, Bucoli, Baucau, Kinta, (20/08/2020).

Nia haktuir, loron FALINTIL loron ida ne’ebé importante tanba ne’e joven Bucoli oan sira tenki hatene istória no lembra nafatin istória éroi sira ne’ebé uluk luta ba independensia.

"Ba joven sira hotu ita tenki  kontinua nafatin relembra istória ne’ebé uluk ita nia éroi sira halo ba rai Ida ne'e", nia sujere.

Iha fatin hanesan Veteranu, Silveiro da Silva, sente orgullu ho aniversáriu FALINTIL 45 no husu veteranu sira atu nafatin hamutuk hodi dezenvolve ita nia rain no hatudu exemplo di’ak no memoria ba jerasaun Timor-Leste.

"Hau husu ba veteranu sira hotu atu ita bele hamutuk nafatin hodi dezenvolve ita nia rain, hatudu exemplu di’ak no husik memoria ba jerasaun foun", nia afirma.

Nune’e, Diretór Eskola Bucoli, Leonardo Lopes hato'o sentimentu kontente tebes hodi partisipa iha loron FALINTIL nian tanba bele relembra hikas fali  momentu ne’ebé mak golpe tama iha Timor Leste iha tinan 1975 Liu ba.

Entretantu Komemorasaun Aniversario hetan partisipasaun husi Administrador Posto Baucau, PNTL eskuadra Baucau ekipa F-FDTL Baucau inklui estudante no komunidade sira.

 Reportajen: Javelino da Silva

Thursday, 13 August 2020

FONGTIL Oferese Formasaun Ba Membru NGO, Reforsa Dezenvolvimentu Komunitariu

(Grace Media), Dili- Forum Organizasaun  Naun Governamental Timor-Leste (FONTIL) realiza formasaun objetivu atu reforsa kapasidade membru NGO nian, atu define planu estratejiku tinan 5 hodi kontribui ba politika no programa governu nian hanesan halo deversifikasaun ekonomia iha area dezemvolvimentu ekonomia kreativu, kooperativa baziku.

Direktor exekutivu Forum Organizasaun  Naun Governamental Timor-Leste (FONTIL), Daniel Santos do Carmo hateten, desenvolvimentu instituisionál NGO sira nia kapasidade presiza halo formasaun planu estratejiku, atu oinsá mak bele defini sira nia objetivu estratejiku atu nune'e bele kontribui ba mudansa.

“Planu estratejiku ne'e importante nomós ajuda organizasaun sira atu defini programa perioridade tuir kbiit organizasaun, nune'e bele servisu iha koridor ida kontribui  ba mudansa”, dehan Daniel ba jornalista sira iha salaun FONGTIL, Kaikoli, Dili, Kuarta (9/08/2020).

Nia haktuir, objetivu seluk husi formasaun kona-ba planu estratejiku NGO forum nian, atu define papel oinsá atu fó formasaun rutina ba NGO sira. Nu’udar parte ida halo NGO sira bele atu ativu liu-tan halo servisu desenvolvimentu komunitariu, hamutuk halo servisu ho povu, kompaña komunidade sira servisu iha area rural ba asuntu desenvolvimentu ekonomia, infraestrutura baziku, be'e no saniamentu, halo parseria ho estadu liu-liu governu.

Tanba ne'e, ita hanoin  planu formasaun ne'e halo atu orienta ita nia NGO sira hotu-hotu tenke halo servisu objetivu estratejiku evita atu halo tuir ajensia sira nia polítika programa, maibé oinsá mak planu estratejiku NGO sira nian rasik.

“NGO ne'e halo servisu community power haforsa komunidade akompañamentu, desenvolvimentu komunitariu liu-liu in-fraestrutura baziku, akompañamentu ba komunidade nia programa horti kultura, pekuaria, hakiak ikan sasan sira ne'e, mak ita bolu dezenvolvimentu komunitariu ne'ebé NGO sira servisu ba”, nia subliña.

Reportajen : Cesar Pires

Monday, 27 July 2020

Prezidente CCI-TL: Kompaña Balun Seidauk Hetan Subsidiu 60%

(Grace Mídia), Dili – Prezidente Camara de Comersio e Industria de Timor-Leste (CCI-TL), Oscar Lima dehan, polítika governu apoiu subsidiu porsentu neen nulu (60%) to’o ohin loron kompaña balun seidauk simu.

“Subsidiu governu buat ida 60% balun hetan, balun seidauk hetan, tanba ita seidauk hetan sosializasaun klean kona-ba seguransa sosiál”, dehan Prezidente CCI-TL ba jornalista sira foin lalais ne’e iha.

Nia haktuir, subsidiu husi governu kona-ba 60% ne’ebé fó ba empreza sira to’o agora balun hetan no balun seidauk hetan tanba ne’e presiza halo sosializasaun atu nune’e ema hotu bele hatene tanba tamba seguransa sosial e tamba seguransa sosial ne’e  ami mós hola parte preza sira hola parte hotu.

“Ami mai hato’o mós buat ne’ebé mak iha ligasaun servisu kona-ba seguransa sosial tanba seguransa sosial ne’e, ami mós hola parte iha kriasaun seguransa sosial kamara de komersio industria Timor-leste”, Oscar esplika.

Uluk ema barak seidauk hatene, maibé prontu ita buka ona atu bele hatene ema barak komesa tau naran ona no apresenta-an ona. No durante iha Covid-19 ita konsege resista tan 9 mil Empreza.

Tenke sosializa para ema hodi hatene nia knar ba selu nia deveres kuandu selu nia deveres kuandu buat ruma hanesan ne’e foin dadauk pelumenus iha diskontu iha buat 60% ne’e, hotu-hotu bele hetan.

Reportajen : Cesar Pires