Sunday, 11 August 2019

30 Agustu 1999 Povu TL Hakotu Luta

(Grace Media), Dili- Estudante Universidade da Paz (UNPAZ), Rogerio Mendes Lopes hatete katak, loron 30 Agustu 1999 nu’udar loron autodeterminasaun ba povu Timor Leste hodi hakotu luta husi rejime militar Indonézia durante 24 nia laran invaze Timor-Leste.
 
“Tuir hau nia hatene katak loron 30 de Agostu ne‘e importante tebes mai ita, tanba loron ne’e  mak  Timór oan htu hakotu nia luta hasoru Rejime Militar Indonezia hanesan torturasaun, violensia fiziku asaun hasoru liberdade Timor-oan”, dehan Rogerio ba jornalista Grace Media iha jardin Lecidere Dili foin lalais ne’e.

Nia haktuir, tinan ida ne’e povu Timor-Leste sei komemora ba dala 20 nomós Misaun Interfet iha Timor Leste. No komemorasaun ne’e hodi hanoin hikas fali povu nia terus no mate sira iha tempu uluk.

“Atu sukat tempu, husi tinan rihun ida atus sia sianulu resin sia (1999) mai to’o agora, povu Timor-Leste maduru ona, ita nia trasformasaun hanesan sidadaun no trasformasaun ba partisipasaun no dezenvolvimento sai maduru”, Rogerio kompara.

Relasiona ho komemorasaun ne’e,  nia husu ba Joven no estudante  sira atu halo reflekasaun ba ninia-an hodi fó onra ba eroi sira, tan sira nia sakrifisu no mate mak hodi hetan ukun rasik-an no ita hetan liberdade.

“Husu ba joven no estudante sira, atu refleta fali ita nia-an,valoriza, dignifika ba maluk sira ne’ebé lakon sira nia vida to ohin loron ita la hatene sira nia paraderu iha ne’ebé. Rai ida ne’e hamriik iha ran no ruin nia leten”, joven ne’e mós sujere.

Nune’e mós Veteranu, Abilio dos Reis Amaral esplika, komemorasaun loron konsulta popular tinan ne’e ba dala 20 ona, maibé dezenvolvimento kontinua la’o neineik no povu barak seidauk sente ukun-an ida ne’e.

“Hau nia hare dezenvolvimentu ne’e la’o neneik liu, povu sira iha area rural sei halerik ba bee moos, esrada no eletrisidade, problema sira ne’e mosu tanba kauza husi lider nasional sira la fó oin ba malu”, Veteranu preokupa.

Dezenvolvimentu iha Timor Leste atu la’o ba oin ho di’ak, nia dehan, lider nasional no registensia sira atu fó oin ba malu  hodi halo dezenvolvimentu  ba ita nia rai doben Timór Leste tanba sira mak aman ba nasaun ne’e. 

“Uluk iha rejistensia nia laran imi rona malu, no fó oin ba malu, hodi luta hasoru ukupasaun, hodi ita hetan ukun rasik-an, agora ita ukun rasik-an ona, nusa mak imi lakoi rona malu, no fo oin ba malu, hodi  kore povu husi mukit no kiak”, Veteranu ne’e sujere.* 


Reportajen: Miguel Antonio da Grasa Saldanha.